Geheugen

Soms ben ik mijn pincode vergeten, maar als ik voor de geldautomaat sta, dan weet ik hem weer. De pincode heb ik niet alleen als cijfers in mijn geheugen, maar ook de motoriek van het intoetsen heb ik in mijn geheugen. Ik kan me voor de geest halen hoe ik mijn vingers moet bewegen en als ik mijn vingers beweeg voel ik: ja, zo was het!
Als ik weet hoe ik mijn vingers moet bewegen, dan kan ik daaruit aflezen wat mijn pincode is. En omgekeerd: als ik mijn pincode weet, dan toets ik hem in en ervaar dan hoe ik mijn vingers moet bewegen, zoals de eerste keer bij een nieuwe code. Het gegeven, de pincode, kan ik dus op verschillende manieren uit mijn geheugen halen: visueel en motorisch. Maar hoe is de pincode gerepresenteerd in mijn hoofd? Visueel? Dan kan ik de motoriek daaruit afleiden. Maar als ik de code visueel vergeten ben, dan is mijn motorische herinnering nog toegankelijk. En er zijn nog meer herinneringen mogelijk. Ik zou je kunnen uitleggen dat mijn pincode gevormd wordt door de volgende toetsen: linksboven, rechtsboven, rechtsonder, linksonder. Precies een vierkant. Dit is makkelijker te onthouden dan 1 3 9 7.
De representatie van de code is kennelijk meervoudig. Je hebt een visuele representatie opgeslagen, een motorische en misschien nog andere. De handeling die de pincode ophaalt uit het geheugen, heeft genoeg aan één representatie, maar kan gebruik maken van meerdere representaties.
Hieruit blijkt dat de representatie van de buitenwereld bepaald wordt door de handelingen die deze informatie naar buiten brengen. De informatie in het geheugen is dus onderdeel van de handeling die de informatie openbaart. Neem bijvoorbeeld het motorisch geheugen. We kunnen handelingen die we vaker hebben uitgevoerd, opnieuw uitvoeren, we herinneren ze ons dus op een motorische manier. Niet op een verbale manier. Vraag een voetballer hoe hij een bal in de lucht kan houden, terwijl ik dat niet kan, en je krijgt een zeer onvolledig antwoord. Het motorisch geheugen vormt op een bepaalde manier wel een representatie van de buitenwereld, zie de pincode.
Het geheugen staat niet los van het proces van het ophalen van gegevens. We zijn wel geneigd dat te denken: we stellen ons een geheugenbakje voor, en een vaardigheid om dat geheugen te lezen. Net als een computer; als mijn harde schijf kapot is, dan kan ik het geheugen niet meer lezen, maar de informatie is onmiskenbaar nog wel aanwezig en kan door een specialist uitgelezen worden. Of net als een boek; als ik blind word, dan kan ik een boek niet meer lezen, maar de informatie in dat boek is nog wel aanwezig.
Het geheugen zou zinloos zijn zonder de handelingen die van die opgeslagen informatie gebruik maken, het geheugen kan niet los gezien worden van die handelingen. Mijn conclusie is: die handelingen zijn het geheugen. Het geheugen is niet een statisch dossier, maar het geheugen bestaat uit opgeslagen handelingen.
English version